Nadmierne owłosienie i jego przyczyny

Mówiąc o nadmiernym owłosieniu mamy oczywiście na względzie występowanie w nadmiarze włosów na skórze człowieka z wyłączeniem tych, które występują na głowie.

Rozróżniamy dwa typy nadmiernego owłosienia¹⁴:

• Hipertrychoza,
• Hirsutyzm.

1. Hipertrychoza jest to nadmierne owłosienie do którego dochodzi w wyniku przekształcania się jasnych włosów meszkowych w grube ciemne włosy terminalne. Występuje najczęściej rodzinnie i nie ma podłoża hormonalnego. Owłosienie występuje niezależnie od okolicy ciała, może rozpocząć się we wczesnym dzieciństwie lub w okresie pokwitania jako cecha wrodzona lub nabyta. Nabyta odmiana (hypertrichosis acquisita) może być związana z nowotworami złośliwymi i chorobami wewnętrznymi takimi jak:

• porfiria,
• akromegalia,
• nadczynność tarczycy,
• niedożywienie i jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa);

oraz w wyniku przyjmowanych leków:

• hydantoina,
• minoksydil,
• penicylamina,
• miejscowo stosowane steroidy i androgeny¹⁵.

2. Hirsutyzm to nadmierny porost włosów typu męskiego pojawiający się u kobiet
   i dzieci spowodowany zaburzeniem metabolizmu androgenów, ich nadmiernej produkcji lub zwiększoną wrażliwością mieszków włosowych na te hormony. Włosy pojawiają się w takich okolicach jak: podbrzusze, twarz, okolice wokół otoczki gruczołów piersiowych, okolice mostka, pośladki, okolica lędźwiowo- krzyżowa oraz środkowe paliczki palców dłoni.

Przyczyn hirsutyzmu jest bardzo wiele, może być on odzwierciedleniem wielu chorób. Ważne jest więc ustalenie przyczyn tych zaburzeń oraz odpowiednie leczenie przyczynowe.

1. Do najczęstszych przyczyn należy nadmierna produkcja androgenów¹⁶:
   • w jajnikach – zespół policystycznych jajników PCOS, guzy jajnika, oprócz występowania nadmiernego owłosienia objawia się m.in. otyłością, brakiem miesiączki oraz powiększeniem jajników, obniżeniem tonu głosu, maskulinizacją,
   • w nadnerczach – wrodzony przerost kory nadnerczy. Może o nim świadczyć m.in. nasilone owłosienie, łojotok, łysienie skroniowe, zaburzenia cyklu. choroba Cushinga/zespół Cushinga związana z nadmierną produkcją kortyzolu. Choroba ta powoduje nadmierne owłosienie i inne towarzyszące jej charakterystyczne objawy: otyłość monstrualną z odkładaniem się tkanki tłuszczowej w okolicy pasa biodrowego, barkowego, szyi, przy tym szczupłe ręce i nogi, tzw. twarz księżycowatą, rozstępy na skórze bioder, ud, pośladków, piersi, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza, cukrzyca,
   • w przysadce mózgowej – hiperprolaktynemia (choroba wywołana nadczynnością przedniego płata przysadki mózgowej produkującego prolaktynę). Oprócz hirsutyzmu mogą pojawić się problemy z zajściem
     w ciążę, zaburzenia cyklu, mlekotok.
2. bądź też jest wywołany lekami hormonalnymi:
   • działających androgennie – jak np. sterydy anaboliczne,
   • cyklosporyny,
   • diazoksyd,
   • fenytoinę,
   • leki przeciwnadciśnieniowe (np. minoksidil – odkąd zauważono, że powoduje nadmierne owłosienie, stosowany jest jako płyn do wcierania w skórę głowy¹⁷.

Postępowanie w przypadku nadmiernego owłosienia polega na znalezieniu czynnika wywołującego, a podstawowe znaczenie ma odróżnienie hirsutyzmu związanego z androgenami od hipertrychozy, w której androgeny nie odgrywają roli, a włosy nie mają cech owłosienia męskiego,

Aby wykryć miejsce zaburzenia konieczne jest przeprowadzenie wielu badań (poziom androgenów, DHT – Dihydrotestosteronu i DHEA – dehydroepiandroseronu) oraz konsultacja specjalisty endokrynologa. Leczenie przyczyn hirsutyzmu to przede wszystkim terapia hormonalna, ale objawy zarówno hipertrychozy, jak i hirsutyzmu można likwidować w gabinecie za pomocą nowoczesnych technik epilacji¹⁸.